luns, 17 de febreiro de 2014

Estruturas negativas

Para negar, o galego utiliza o adverbio non. Ora ben, hai dous tipos de non, con usos diferentes.

Para negar unha oración completa, úsase un non tónico:
  •      A: Queres xogar unha partidiña de cartas connosco?
  •      B: Non, graciñas

En troques, cando se trata de negar o verbo, úsase un negador, non átono, que pode chegar a soar [nuη]. Tal adverbio negativo sempre acompaña o verbo conxugado:
  •        Non constrúo cabanas
  •        Non podo construír cabanas
  •        Non teño feito unha cabana

Caso houbese dous verbos non conxugados, o negador acompaña o primeiro:
  •      É mellor non ter ido

Certamente tamén se poden combinar ambos os non:
  •      A: Queres vir esta tarde ao cinema?
  •      B: ‘Non, non ‘podo ‘hoxe.


O galego utiliza elementos adverbios e determinantes negativos en estruturas negativas tal que:
  •       Non vin ningún coello por aí fóra (e non *non vin algún coello...)
  •       Non fales con ninguén (e non *non fales con alguén)
  •     Eu non o sei tampouco (obsérvese que o portugués contemporáneo neste caso usa também não: eu também não o sei)

Ora ben, o galego si coñece a dupla negación. Esta é opcional, á diferenza do español e do portugués que a evitan. Con todo, cómpre sinalar que a dupla negación é só posíbel en construcións enfáticas. Obsérvese como mudan o español e o portugués:
  •      ES: No lo sabe nadie  à *Nadie no / nadie lo sabe  (e non: *nadie no lo sabe)
  •      PT: Não o sabe ninguém à *Ninguém  não / ninguém o sabe
  •      GL: Non o sabe ninguén à Ninguén non / ninguén o sabe.

Iso permite atopar oracións galegas correctas como: 
  • Ninguén non me contou nada
  • Eu tampouco non o sei


Porén, xa non é correcto:
  •       *Nada non me dixo

Porén, nos casos galegos anteriores, o uso do negador non é facultativo. Pódese eliminar.

Á diferenza do español, o galego non pode usar o indefinido algún en oracións negativas:

  •        GL: Non ten *amigo algún / amigo ningún nesta cidade
  •        ES: No tiene amigo alguno / amigo ninguno en esta ciudad
  •        PT: Não tem qualquer amigo / amigo nenhum nesta cidade