A voz ou diátese.

En galego, como nas máis das linguas románicas, hai tres voces: activa, media e pasiva. A voz é tamén coñecida como diátese. Para transformar unha voz activa noutra, precísase dun diatetizador. O diatetizador é un verbo (ser) ou un clítico (se) que permite a transformación. En todas as voces distintas da activa, o suxeito activo desaparece.

A voz pasiva ten un uso relativamente limitado en galego. Emprégase nomeadamente para evitar referencias á primeira valencia, de maneira que o obxecto pasa a funcionar como suxeito. Desde un punto de vista sintáctico, o proceso é así:

• {[EXP A ponte] [SUBJ a choiva] [DIAT foi] [PART+ destruída] [OBJ1 a ponte] [OBJ4 pola choiva]}

A diátese, neste caso, ten o verbo ser como núcleo. O proceso polo cal se forma é que o que orixinariamente era obxecto pasa a suxeito grazas á presenza da diátese.

A voz media pode ser de dous subtipos: impersoal e media. A voz media impersoal constrúese con se como diatetizador, mais non é necesariamente transitiva, pode ser tamén intransitiva. O máis interesante destas construcións é que hai concordancia co obxecto:

• Construíuse unha fábrica de cementos fóra da vila (concordancia co obxecto en singular)
• Fixéronse moitos pisos novos (concordancia co obxecto en plural)
• Trabállase pouco por aquí (sen concordancia, construción intransitiva)

Así:

• {[PRED fixéron-][IMP -se][OBJ1 moitas casas novas][ADJ no barrio]}

A voz media ergativa implica un proceso en que algo acontece por un impulso externo. Como nas pasivas, o obxecto pasa a suxeito. O máis interesante é que en galego haim moitos casos en que non hai se:

• A ponte afundiu polas chuvias
• Xa fundiu de novo a lampadiña?
• Esa cadeira xa rompeu tres veces

Así:

• {[EXP Os nenos][SUBJ Ø][PRED' erguéron-][DIAT -se][OBJ1 os nenos][ADJ cedo]}

Porén, en moitos outros casos a presenza do se é obrigatoria (nomeadamente en tratándose de seres humanos):

• Ergueuse todo anoxado