Estrutura informativa: Tema e rema

En calquera enunciado hai dous elementos coñecidos coma tema e rema.

O tema é aquilo se dá por sabido e que relaciona un enunciado co coñecemento previo que se poida ter, encanto o rema é a parte nova.

Daquela, a estrutura normal de calquera enunciado posúe unha dupla estrutura informativa (pragmática) e sintáctica:

  

T		R
S	V	O
Os nenos	crebaron	os vidros da xanela

Un procedemento para o obxecto (ou adxunto) non ser automaticamente o rema é a topicalización

Topicalización

A topicalización é un procedemento sintáctico-pragmático polo cal unha parte da cláusula (moi frecuentemente o obxecto, mais tamén o adxunto) é desprazada para o inicio da frase para que na estrutura Tema+Rema, para que o rema non sexa o obxecto.

Nunha estrutura normal en galego, o máis frecuente é a orde: S V O (suxeito, verbo e obxecto).

Nese caso, a estrutura informativa superposta á sintáctica é:

T		R
S	V	O

Porén, cando o rema non é O, é frecuente topicalizar para que o rema sexa S:

T		R
O	V	S

Á hora de topicalizar, hai un movemento do elemento topicalizado para o inicio da cláusula. 

Cando se trata dun O que é SD (sintagma determinante) é obrigatorio en galego (ben como en moitas outras linguas románicas) a presenza do clítico correspondente:

• Os ovos compreinos < Comprei os ovos.
• Os ovos, compráchelos? < Compraches os ovos?

A topicalización produce dous tipos de estruturas que quebran a orde habitual SVO para a converter en OSV ou ben OVS.

A topicalización require, daquela, un movemento do OBJ (obxecto) para a posición inicial TOP (tópico). En galego, como na inmensa maioría das linguas románicas, este movemento envolve, ademais, un pleonasmo coa presenza do clítico, que se torna mandatario.

O pleonasmo prodúcese cando o obxecto topicalizado é un SD en galego. Así, unha estrutura non marcada SVO:

Pódese converter en OSV, co PRED estendido en IMP(letivo)

Ora ben, a estrutura OVS envolve tamén o movemento do PRED para unha posición superior:

En galego, porén, non hai pleonasmo cando o OBJ é simplemente un SN e non un SD:

En troques, en catalán (ben como italiano ou francés) si existe un clítico (en) para este tipo de construcións:

Ademais, acontece que cando se trata dun sintagma cuantificador (SQ), é capaz mover só a parte nominal do OBJ para a posición do tópico:

Acerca de 'responder' e 'contestar'

Outra influencia castelá sobre o galego é o uso indistinto dos verbos responder e contestar, que son tomados como sinónimos, cando na realidade non o son.

Responder é un verbo moi neutro, que significa, simplemente, fornecer información a unha pregunta formulada. De aí, o seu substantivo é resposta.

• O concursante respondeu todas as preguntas sen hesitar
• Pregunteille como estaba, mas non me respondeu.

Pola contra, contestar non é un verbo neutro, porque non se trata simplemente de dar resposta, implica oposición, a miúdo confrontación e até en ocasións unha má resposta, co fin de contrariar; por iso, ás veces está perto do significado de retrucar:

• Os partidos da oposición contestaron as medidas do goberno
• A min non me contestes, que sou teu pai

Acerca de 'adherir'

Por influencia do castelán, o verbo adherir é usado como *adherirse. Este verbo nunca é pronominal en galego, como tampouco o é na maioría das linguas románicas. Eis varios exemplos do seu uso:

• Os cidadáns adheriron masivamente á proposta de renovación
• Eu xa adherín á vosa causa vai tempo
• A goma de mascar adheriu á sola do zapato e non hai xeito de a quitar

Contraccións de clíticos

Os clíticos contraen cando a forma de acusativo se encontra coa forma de dativo, de tal xeito que o dativo vén primeiro.

Eis a lista completa de contraccións dos clíticos:

	o	a	os	as
me	mo	ma	mos	mas
te
che	cho	cha	chos	chas
se
lle	llo	lla	llos	llas
nos	nolo	nola	nolos	nolas
vos	volo	vola	vol (os	volas
lles	llelo	llela	llelos	llelas

Non hai contracción con te por se tratar dun clítico de acusativo, como o. Porén, si é a forma normal en portugués, visto que non se distingue entre te e che.

• PT: Já to disse = GL Xa cho dixen

Tampouco hai contracción con se cando o reflexivo é dativo:

• Xoana lavouse esta mañá (acusativo, cf. español: se lavó)
• Xoana lavou a cara esta mañá (dativo, cf. español: se lavó la cara)

Obsérvese que hai diferenza entre lle e lles á hora de contraer (en portugués hai unha única forma baseada en lhe).

• Os caramelos deillos ao teu irmán
• Os caramelos déillelos aos teus irmáns.