Acerca de 'mudar' e 'cambiar'

Por influencia do español, úsase cambiar como verbo de significado xeral, cando na realidade se trata dun verbo cun significado restrito. No inicio, cambiar refírese só a operacións financeiras (cambio de moeda, por exemplo), tamén a mudar de cor. 

• Boa tarde, podo aquí cambiar euros por dólares?

Polo contrario,  para o uso xeral, o verbo normal en galego é mudar

• Xa mudou de idea outra vez
• Mudáronme o posto para outra cidade
• Andan a mudar os responsábeis polas obras públicas
• Á miña rúa mudáronlle o nome

Acerca de 'onda'

Onda é unha preposición de lugar. Na entrada correspondente do VOLG dise:

Expresa proximidade espacial. Fun onda el e atopeino chorando. SINÓNIMOS xunta, xunto a

Equivale tamén a ao carón de, cabo (de). Sendo unha preposición, vai seguida do caso oblicuo cando se usa seguida dun pronome:

• Podes hospedarte onda min, se queres. 

Úsase, ademais, cun valor semellante ao do francés chez ou o italiano da para expresar o concepto de na casa de:

• O Fernando anda onda o Loís 
• Espero por ti onda o Carlos 

Acerca de 'onde'

Onde é un pronome multifuncional que fai sempre referencia a lugar.

Funciona quer como interrogador (pronome interrogativo), quer como relator (pronome relativo).

Cando funciona como interrogador indica localización e dirección, valendo igualmente para interrogativas directas e indirectas. 

Como interrogador úsase e respóndese con verbos como estar ou ficar. No segundo caso, respóndese con calquera verbo de movemento, como ir.

I. O onde de localización non vén precedido de preposicións:

• Onde vives? 
• Onde estás? 
• Onde os viches?
• Onde deixaron as caixas?

Neste uso, e só coa terceira persoa, pode ser usado u-lo

• U-la caixa = Onde está caixa?
• U-los nenos = Onde están os nenos?

II. O onde de movemento admite diversas preposicións, distinguíndose entre:

II.1. Lugar de chegada, en cuxo caso se pode usar onde só, ou ben para onde.

• Onde vas? = Para onde vas?
• Para onde tiraron?

É máis común o uso da preposición para que a. Se se utilizar, non se une a onde: a onde.

II.2. Lugar de orixe, coa preposición de.

1. De onde chegaron estes?
2. De onde disparan?

II.3. Outra preposición frecuente é por

• Por onde te metiches?
• Por onde chegan?

Como relator úsase como equivalente a en que, no cal. 

Pode ter, por tanto, un antecedente:

• A casa en que/ onde nacín é moi antiga
• A rúa en que/ onde celebran a feira está fechada ao tránsito

Ou carecer del, en cuxo caso non é susbtituíbel por en que/ no cal:

• Onde a xente é máis feliz é no norte
• Onde viven meus pais neva moitas veces

Con todo, non é infrecuente utilizar un antecedente que ten un valor máis sintáctico do que semántico, que acostuma ser alí:

• Alí onde viven meus pais neva moitas veces

Acerca de 'u-lo'

U-lo é un interrogador cun uso moi restritivo.

Significa exactamente onde está o/a. Ten, por tanto, flexión:

SG    M  u-lo
         F   u-la
PL    M  u-los
         F   u-las

Non inclúe verbo e vai seguido por un sintagma determinante:

1. u-lo libro?
2. u-la camisa?
3. u-los libros?
4. u-las camisas?

Acerca de 'dimitirse'

O uso normal deste verbo en todas as linguas románicas é como pronominal, o cal torna normal que tamén en galego se use así, á diferenza do español que o usa sen clítico. De facto, o seu uso sen o clítico é outro caso de castelanismo:

• O rexedor ten de se dimitir despois do escándalo
• O goberno enteiro dimitiuse onte á noite
• Espero que se dimitan antes de acabar o día

Nexos casteláns a evitar

Úsanse en galego, mesmo na norma oficial, unha serie de nexos que ligan frases ou períodos que están directamente tomados do castelán e que son de todo incorrectos en galego. Estes son os máis comúns, xunto coas formas enxebres que se poden usar en galego:

1. *Desde logo: certamente, de certo, sen dúbida
2. *En canto: así que, da que
3. *En canto a: canto a, a respecto de
4. *Por suposto: serve o dito para desde logo máis acima, tamén claro.

Eis algúns exemplos construídos con eles:

1. Este rapaz sabe, de certo/ certamente/ sen dúbida, de que está a falar.
2. Así que/ da que chegues, chámame.
3. Canto ás verbas para este ano, houbo un corte no orzamento ben importante.
4. Claro/ certamente, non haberá máis discusións sobre ese asunto

Cómpre ter presente que encanto é tamén un adverbio (portugués enquanto) idéntico a mentres:

• Ficaron calados mentres/ encanto estiveron aquí. 

Acerca de 'continuar' e 'seguir'

Estes dous verbos tenden a ser empregados case igual en galego pola influencia do español, mas teñen valores diferentes.

Seguir úsase para se referir aos pasos, ao rastro, en definitiva, ir por tras de algo ou alguén.

• Seguimos as súas pegadas por toda a cidade
• Sigo a súa carreira cinematográfica con ben de interese.

Continuar indica a non a interrupción de algo, a continuación. Moitas veces é substituíbel por proseguir.

• Continuou a correr despois de recibir un golpe na cabeza durante a carreira.
• Continuaremos coas aulas despois da pausa.

A perífrase *seguir a non é correcta en galego, está influída polo español; a única forma correcta é continuar a:

• Se continuades a falar así, vanvos botar da sala.
• Co teu permiso, continúo a ler.

'Ter falado'

Existe en galego unha perífrase que indica hábitos, construída con ter + participio, mas a dita estrutura non se usa en todos os tempos, só en presente e pretérito de indicativo:

• Teño ido con el a esa finca moitos anos (ese hábito aínda pode continuar no tempo)
• Eles tiñan ido a esa finca moitos anos (ese hábito xa non está en vigor)

Non se debe confundir esta perífrase cos tempos compostos con ter, que en galego se usan co resto de tempos verbais;

• Se o tivese visto antes, teríao comprado
• Para teres estado un ano na cadea, tes moi boa fachenda